طراحی و آزمون مدل هوش سازمانی در دانشگاه ها ی دولتی ایران (مطالعه ی موردی دانشگاه فردوسی مشهد)

دراین پژوهش، با بررسی ادبیات موضوعی مرتبط با مفاهیم هوش و هوش سازمانی، ابعاد و مولفه های مختلف هوش سازمانی استخراج و جمع بندی شد و سپس با استفاده از نظرات خبرگان و متخصصین دانشگاهی کشور، این ابعاد و مولفه ها در دانشگاه های دولتی ایران تعیین و مدلی برای هوش سازمانی دانشگاه های دولتی ایران، مفهوم سازی گردید. در مرحله ی بعد با استفاده از روش دیماتل روابط بین ابعاد و مولفه های مدل با توجه به نظرات خبرگان ، تعیین و شبکه-ی روابط به صورتی یکپارچه صورت بندی، طراحی و در قالب مدلی ارائه گردید که بیانگر شدت اثر ابعاد و مولفه ها بر هم می باشد. این مدل برای تعیین نیم رخ هوش سازمانی در دانشگاه های ایران با استفاده از پرسشنامه ای که بر مبنای آن طراحی شد، قابل استفاده است. در آخرین مرحله ی پژوهش، مدل طراحی شده مذکور در دانشگاه فردوسی مشهد آزمون شد و بر اساس نظرات جمع آوری شده با استفاده از پرسشنامه ی مورد بحث برای مدل، نیم رخ هوش سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد ترسیم و روابط بین ابعاد و مولفه ها، با شاخص های آماری، بررسی و کاربرد مدل، تأئید گردید. بر مبنای یافته های پژوهش، مدل هوش سازمانی دانشگاه های دولتی ایران، شامل هشت بعد است که هریک از این ابعاد، خود دارای چند مولفه (در مجموع 36 مولفه) می باشند: بعد ساختاری شامل سه مولفه ی سطح تمرکز و رسمیت سازمانی، میزان تخصص گرایی و اندازه سازمان. بعد فرهنگی شامل چهار مولفه ی ویژگی های فرهنگی سازمان، هویت سازمانی، آرمان های مشترک و ترغیب نوآوری و خلاقیت. بعد راهبردی شامل هفت مولفه ی همسوئی و اثربخشی راهبردهای سازمانی، میزان شناخت ذی نفعان سازمان، ظرفیت تطابق با شرایط در حال تغییر، نهادینه سازی راهبردها، مزیت های راهبردی، تفکر سیستمی، بصیرت و دوراندیشی. بعد ارتباطی شامل پنج مولفه ی پایداری و استحکام روابط سازمانی، گستردگی روابط سازمانی، استحکام روابط سازمانی، شبکه سازی سازمانی و بازخوردها. بعد اطلاعاتی شامل چهار مولفه ی مدیریت دانش، دارائی های فکری، چگونگی جریان آزاد اطلاعات، سطح امنیت اطلاعات. بعد فرآیندی شامل پنج مولفه ی بررسی مستمر تمایلات مدیران، اثربخش سازی تصمیمات، مدیریت و رهبری سازمان، شناخت سازمان، یادگیری سازمانی. بعد رفتاری شامل پنج مولفه ی گشودگی، کیفیت زندگی کاری، خوش بینی نسبت به آینده، ادراک سازمانی، عدالت سازمانی. بعد محیطی شامل سه مولفه ی پایش محیط بیرونی و درونی، مرز گستری سازمانی و توجه به عدم اطمینان. ابعاد محیطی، ساختاری، اطلاعاتی، فرهنگی و راهبردی، گروه علت ها یا اثرگذارها و ابعاد ارتباطی، فرآیندی و رفتاری، گروه معلول ها یا اثرپذیرها را تشکیل می دهند.